Op. Dr. Nevra  Topalismailoğlu - Jinekolog

Dış gebelik veya “ektopik gebelik”  döllenmiş yumurtanın rahim içi yerine rahmn  dışında başka bölgesine yerleşmesidir.Dış gebeliklerin nerdyse  tamamına yakını fallop tüplerinde meydana gelir.Fallop tüpleri embriyo büyümesine ve gelişmesine  uygun kas yapısına sahip olmadığından döllenmiş yumurta gelişimini normal olarak sağlayamaz ve embriyo ve gebelik kesesi tüplerde belirli bir büyüklüğe ulaşınca tüpte yırtılma ve patlamaya sebebiyet vererek  tüpte harabiyet  ile birlikte iç kanamaya kadar varan ciddi sorunlara yol açar.Dış gebeliklerin %90’ tüplerde gelişir.Tüp dışında diğer yerleşim alanları rahmin korn bölgesi, karın içi,yumurtalıklar ve serviks (rahim ağzı) dır.

Daha çok kimler  dış gebelik riski  taşımaktadır?

Dış gebelik için 35-45 yaş arası gebeler, daha önce geçirilmiş dış gebelik öyküsü olanlar,geçirilmiş bir batın ameliyatı , genital organ veya karın içi organ operasyonu olan kadınlar, daha önce pelvik enfeksiyon gibi karın içi veya genital organlarında geçirilmiş  enfeksiyon olan kadınlar , tüplerini bağlattıktan sonra gebe kalanlar ve spiral ile gebelik olduğu durumlarda dış gebelik oluşumu normale göre daha fazladır ve dış gebelik riski daha fazladır.

Dış gebelik niçin oluşur, dış gebeliğin sebepleri nelerdir?

Dış gebeliğin oluşumu için bir çok sebep olmasına rağmen özelllikle  tüplerinin bir enfeksiyon sonucu tamamen veya kısmen tıkanması,daha önce geçirilmiş bir batın ve pelvis  operasyonu (yumurtalık kisti,apandisit gibi, travmaya bağlı bağırsak yaralanmaları) yada enfeksiyona  bağlı oluşan nedbe, skatris  dokusunun döllenmiş yumurta hareketini kısıtlaması en sık “dış gebelik” yani tıbbi adıyla “ektopik gebelik” oluşumuna sebep olan faktörlerdir.

Dış gebelikte  en sık görülen bulgu ve belirtiler  nelerdir?

Dışgebelik aslında bir gebelik şekli olduğu için hamileliğin  erken dönemde gebelik bulgularını ve şikayetlerini (adet gecikmesi,bulantı,kusma meme hassasiyeti, karın şişliği, kasık ağrısı ) taklit eder.Tüplere yerleşen gebelik büyümeye başlayınca tüpler gerilir,yırtılır, patlar  ve kanamaya neden olur.Bu durum zamanında fark edilmezse kanama miktarı hızlı bir şekilde çok miktarda olabilir ve  iç kanama gerçekleşir. Acil ameliyat edilmezse  ciddi sağlık riskleri oluşturabilir. Dış gebeliğin en sık bulguları  ve beliritileri  ise ;

1-Değişik yoğunlukta keskin,bıçak saptanır gibi gelip geçen ağrılar.Ağrı kasıklarda, karın alt kısımda  hatta boyun ve omuzlarda gittikçe artan bir şekilde hissedilir.

2-Vaginal kanama.kanama genelde anormaldir ve normal adetten az yada çok olabilir.Sıklıkla lekelenme tarzında az az olmaktadır.Aralıklı yada devamlı koyu kahverengidir. Genelde dikkatli bir kadın tarafından anormal olan bu kanama fark edilir.

3-Mide bağırsak bulguları, karında şişkinlik ve huzursuzluk

4-Baygınlık  ve fenalık hissi ,göz kararması,sersemlik ,halsizlik, beş  dönmesi

5-Klasik üçlü bulgu teşhisi koydurabilir; Adet gecikmesi sonrası anormal vaginal kanama+ kasık-karın ağrısı + yumurtalıklar bölgesinde yanlarda  hassas kitle-oluşum.

6-Tüm bulgular değişken olup dışgebelik durumunda tüpün rüptüre (patlaması ,yırtılması ) olup olmamasına bağlı olarak değişir.

Dış gebeliğin tanısı nasıl konulmaktadır?

Dış gebeliğin tanısı koymak her zaman kolay olmamaktadır. İyi bir muayene ,ultrasonografik değerlendirme ve laboratuar değerlendirilmesi gerekir.Fizik muayenede ağrının ,hassasiyetin tespiti, gebelik testinin (+) çıkmasına rağmen ultrasonografide gebelik kesesinin görülmemesi, B-hCG  (beta hcg)düzeyinin beklenen düzeyde olmayışı ve 48 saat ara ile takibinde sabit düzenli artış  göstermeyişi, ultrasonografide  rahim dışında tüplerde gebelik kesesinin görülmesi (her zaman ultrasonda görülmeyebilir) dış  gebelik tanısı koymak için genellikle yeterli olmaktadır.

Dış gebelik tanısı koymak için hangi tanıya yardımcı yöntemler kullanılır.

Tanıyı koymada muayene dışında ultrasonografi, B-hCG (beta hcg) takibi gibi yardımcı yöntemler  kullanılır.Tanıya yardımcı en çok kullanılan yöntemler

Kürtaj: Teşhise yardımcı olması için bazen kürtaj yapılır. Çıkan parça patolojiye inceleme için gönderilir. Patoloji sonucu kanamanın ve gebeliğin bir dış gebelikten mi, yoksa bir düşük sonucu mu olduğu konusunda tanıda yardımcı olur. Gönderilen parçada patolok tarafından embriyoya ve gebeliğe ait hücreler görülmemesi dış gebelik (ektopik gebelik) şüphesini arttırır.

Laparaskopi,Tanısal laparaskopi; tanı tam olarak konulamıyor ve teşhiste şüphe var ise şikayetlerin sebebini anlamak ve tanıyı kesinleştirmek  için diagnostik  (tanısal) laparaskopi yapılmalıdır.

Kuldosentez:Günümüzde koldosentez rutinde uygulanmamaktadır, Yerine diagnostik laparaskopi tercih edilir.Özel bir iğne ile vagina arka kısmından karın boşluğuna girilip rahim arka kısmından sıvı örneği alınır.Karın içine kanama olup olmadığını tespite yardımcı olur.Gelen sıvı kan ise  öncelikle “dış gebelik “ veye yumurtalık çatlaması “over kisti rüptürü” düşünülmaktedir. Artık rutin kullanılmamaktadır.

Ektopik gebelik (dışgebelik) başka  hangi durumlarla karışabilir?

Normal bir erken gebelik, düşük tehlikesi,tam olmayan düşük, bozulmuş gebelik, kimyasal gebelik ,over kist rüptürü , akut apandisit,karın içi iltihabı ile karışabilir. Bazen dış gebeliğin teşhisini koymak çok zordur.Uzun süren takipten sonra ancak konabilir. Gün aşırı b-hcg (beta hcg) ve ultrason takibi gerektirebilir.

Dış gebelik tedavisinde ne yapılır?

Dış gebeliğin tanısını koymak ve hemen tedaviye gitmek her zaman kolay olamamaktadır.Maalesef tedavi ne kadar başarılı olursa olsun veya teşhis ne kadar erken konursa konsun dış gebeliğin oluştuğu tüp genellikle ciddi bir şekilde zarar görmektedir.Dıs gebelik sonrası toplam gebe kalma oranı düşer ve %60’tır . Diğer gebelikte tekrar olma ihtimali de %15-20 ‘ler civarındadır. Bu sebeple geçirilmiş dış gebeliği olan kadınlar tekrar hamile kaldıklarında , gebe kalır kalmaz bir jinekolok tarafından değerlendirilmeleri gerekmektedir.

Eğer tüpte yırtılma, patlama  olmuşsa  muhtemelen karın içine kanama da vardır.Tedavisi mutlaka cerrahidir.Laparoskopik yada açık cerrahi ile var olan dış gebelik  ve kanama temizlenir.Uygun durumlarda tüp korunmaya çalışılır, fakat maalesef ameliyatların büyük bir kısmında tüpü almak gerekebilir.Bazen tüpü almak da deha sonravoluşabilecek dış gebelikleri önlemek için şarttır.

Eğer tüpte yırtılma, patlama  olmamışsa hasta durumu hakkında iyice aydınlatılıp bilinçlendirilerek sıkı bir  takibe alınabilinir.Amaç tüpteki gebeliğin vücut tarafından emilerek  yada karın içine düşük yaparak sonlanmasını ve hastayı bir operasyondan korumayı sağlamaktır.Bu grup hastaya gün aşırı ultrasonografi ve B-hCG (beta hcg) takibi yapılır.Bu takip B-hCG (beta hcg) değerinin gebelik öncesi değere düşene dek gün aşırı takip ederek  sürdürülür. Bazı merkezler ve jinekolok lar tüpte yırtılma olmamışsa takip yerine laparaskopik cerrahi ile koruyucu bir müdahale etmeyi tercih edebilirler.genellikle bu durumda bir mikrocerrahi uygulanmakta ve tüp korunmaya çalışarak dış gebelik temizlenmeye çalışılmaktadır. Bu durum tamamen jinekolok  doktorunun yaklaşımına ve dış gebelik hastasının genel durumuna bağlıdır.

Diğer bir  tedavi yaklaşımı  belli kriterlere göre iyi seçilmiş hastada  methotrexate isimli bir kanser tedavisinde kullanılan ilacı uygulayarak dış gebeliğin  bozulmasını ve tüplerde kendinden emilerek ameliyata gerek kalmadan yok olmasını sağlamaktır. Bu ilaç tüplerde olan gebelik ürününü bozarak ve yok ederek dış gebeliği tedavi eder, hasta iyi takip edilmelidir.

Kürtaj İle İlgili Diğer Yazılar Sırası İle Aşağıda Okuyabilirsiniz;

Kürtaj Genel Bilgiler
Kürtaj tekniği
Kürtajın riskleri
Kürtaj fiyatları
Kürtaj ile ilgili sık sorulanlar
Kürtaj Nasıl Yapılır
Kürtaj Sonrası
Abortion
Έκτρωση